Kit pszczeli czyli propolis w służbie zdrowia - nalewka czy suchy ekstrakt?

Dziś, kontynuując tematykę właściwości prozdrowotnych produktów pszczelich, wpis o PROPOLISIE.

W tym wpisie możesz poczytać o wosku nie tylko pszczelim - zapraszam.

Propolis, inaczej kit pszczeli, wykorzystywany jest od wieków. Już w poprzednich epokach sprawdzał się jako lek w schorzeniach układu oddechowego, moczowego, krwionośnego i pokarmowego. Dziś stosuje się go także z powodzeniem w takich niedomaganiach, pomimo, iż dysponujemy nowoczesnymi lekami i antybiotykami.

W kosmetyce propolis wykazuje silne działanie antybakteryjne i grzybobójcze na powierzchni skóry – przez co świetnie sprawdzi się w leczeniu i pielęgnacji cer trądzikowych oraz tych ze stanami zapalnymi.

Czym jest kit pszczeli i do czego służy

Kit pszczeli – jak sama nazwa podpowiada, służy pszczołom do zalepiania dziur w ulu (miejscu gdzie jest gniazdo, może to być naturalnie pień drzewa), uszczelniania ula i powlekania szpar.

Mający postać lepkiej żywicznej stałej substancji propolis jest wykorzystywany także przez ludzi w celach leczniczych w kuracjach wewnętrznych i zewnętrznie na skórę i błony śluzowe.

Jak pszczoły robią propolis?

Pszczoły pozyskują i „produkują” propolis z substancji żywicznych młodych pączków roślin (głównie: topoli – kolor brązowy, brzozy – czarny, olchy – kolor żółty). Kolor propolisu zależy głównie od tego z jakiej rośliny został pozyskany. Owady zbierając te substancje mieszają ze swoją śliną i znoszą do ula. Przyniesiony na obnóżach propolis jest zdejmowany przez pszczoły ulowe w miejscu przeznaczenia.

Właściwości fizyczne propolisu

Kit pszczeli w temperaturze poniżej 15°C jest twardy i kruszy się.

W temperaturze powyżej 36°C jest plastyczny, miękki, a przy ok. 70°C przybiera postać półpłynną.

W ok. 90°C ulega stopieniu. Dobrze rozpuszcza się w alkoholu etylowym (60–70%) oraz w acetonie, amoniaku, benzynie, eterze i innych rozpuszczalnikach organicznych.

Nie rozpuszcza się w wodzie.

Składniki propolisu

Propolis składa się z ponad 300 składników, a w tym głównie z wosków (20-30%), żywic (40-50%), polifenoli (14-16%) oraz pewnych ilości pyłku pszczelego. W kicie pszczelim mogą znaleźć się czasem odnóża pszczół, albo martwe pszczoły,czy części roślin. Zwłaszcza jeśli kupujesz propolis prosto z pasieki. Oczywiście warto go przed tym oczyścić z tych mechanicznych zanieczyszczeń.

Najlepiej zbadaną grupą związków czynnych propolisu jest frakcja polifenoli (fenylokwasy, flawonoidy, aldehydofenole, ketofenole). W propolisie znajdują się też terpenoidy i steroidy.

Oprócz wymienionych wyżej składników propolis zawiera także wiele minerałów (np żelazo, miedź, magnez, krzem, mangan, cynk, kobalt), także witaminy (E, H, P i B). Olejki eteryczne stanowią nawet około 10% składu propolisu.

W skład kitu pszczelego wchodzą także flawonoidy. To one są miedzy innymi odpowiedzialne za działanie przeciwbakteryjne.

Skład propolisu jest zmienny i zależy miedzy innymi od sezonu, od miejsca w jakim stoją ule (czyli od roślin jakie są w okolicy).

Działanie propolisu

Propolis zwalcza wirusy, grzyby i bakterie. Ale dzięki zawartości witamin, minerałów i innych substancji czynnych działa też odżywczo i przeciwzapalnie.

Oddziałuje na syntezę włókien kolagenowych, wspomaga regenerację naskórka i głębszych warstw skóry, a to wszystko dzięki zawartości żelaza. Cynk wpływa na regulację pracy gruczołów  łojowych i odpowiada za syntezę włókien kolagenowych. Jak wiemy, cynk działa również regenerująco na włosy, skórę i paznokcie. Dzięki chryzynie i magnezowi propolis nabywa właściwości silnie przeciwzapalnych. Magnez działa przeciwstarzeniowo, wspomaga regenerację uszkodzonej skóry i odpowiada za dostarczenie komórkom energii. Kumaryna wspomaga przepływ krwi, działa antyoksydacyjnie i  przeciwdrobnoustrojowo. Wzmacnia również naczynia limfatyczne. Kwas salicylowy wykazuje właściwości rozjaśniające. Działa aseptycznie i grzybobójczo. Krzem reguluje wydzielanie sebum, uszczelnia i wzmacnia ściany naczyń krwionośnych. Wspomaga również procesy naprawcze skóry.

Całe spektrum składników i bogate spectrum działania propolisu czyni z niego bardzo wartościowy produkt.

W lecznictwie tradycyjnym wykorzystywano propolis do uśmierzania bólu. Obecnie potwierdza się jego przeciwbólowe działanie, które może być wyższe od działania kokainy - to przy stosowaniu wewnętrznym. Ale jako składnik maści przeciwbólowych także się sprawdzi.

Warto zatem zapamiętać, że propolis znajduje zastosowanie, jako środek leczniczy w schorzeniach skóry bakteryjnych, grzybiczych, wypryskach i łuszczycy, w zapaleniu błon śluzowych gardła,dziąseł i przewodu pokarmowego. Odkryto także pozytywne działanie propolisu na regenerację tkanki kostnej, mięśniowej i naskórka, stąd też wynika jego zastosowanie w leczeniu odmrożeń, odleżyn, otarć, ubytków mięśni. Wspomaga znacząco regenerację skóry - ziarninowanie tkanek. Dzięki temu skóra szybciej i ładniej się goi, a dodatkowo propolis działa antyseptycznie.

Cudowny lek - jak go stosować?

Warto z kitu pszczelego przygotować nalewkę, gdyż wówczas można się pozbyć wielu zanieczyszczeń z surowca, które bywa, ze mogą uczulać.

Nalewka inaczej zwana też intraktem - to alkoholowy ekstrakt propolisowy, łatwy do przygotowania w domu (potrzebujesz tylko dobrej jakości propolis od pszczelarza oraz spożywczy spirytus (etanol)). Przy czym warto używać spirytusu 70% . Na tej stronie znajduje się przepis na nalewkę propolisową oraz na maść.

Nalewkę można stosować wewnętrznie w kuracjach - zawsze po rozcieńczeniu w wodzie lub w mleku.

Nalewkę nierozcieńczoną można i warto dodawać do kosmetyków w ostatniej fazie ich robienia. Od kilku do kilkunastu kropli na 100g mazidła.

Nalewkę można też poddać odparowaniu alkoholu i uzyskany odparowany ekstrakt dodać do bazy tłuszczowej lub do kremu bezpośrednio.

Propolis można także poddawać rozpuszczaniu i mieszaniu w tłuszczu, a najlepiej mieszaninie wosku i tłuszczy. Jako baza do rozpuszczenia propolisu (i do maści jednocześnie) świetnie sprawdza się lanolina, łój wołowy, smalec gęsi, olej kokosowy rafinowany, masło karite, oliwa - tłuszcze, które dobrze znoszą wysokie temperatury. Bowiem rozpuszczanie propolisu w tłuszczach, polega na długotrwałym podgrzewaniu propolisu w tłuszczu i powolnym jego rozpuszczaniu. Można także sięgnąć po woski mineralne - takie jak wazelina.

W skrócie działania lecznicze propolisu

• antybiotyczne – hamowanie rozwoju czy też całkowite zniszczenie bakterii (w tym gronkowca), grzybów, wirusów i pierwotniaków
• stymulujące układ odpornościowy (przy stosowaniu wewnętrznym) - przynosi pozytywne efekty zastosowany w przypadku infekcji rożnego pochodzenia
• odnawiające – tkanek miękkich, łącznej, chrzęstnej, kostnej i zębowej. Propolis przyśpiesza ziarninowanie tkanek i bliznowacenie
• przeciwutleniające – wychwytywanie wolnych rodników
• miejscowo znieczulające (stosowanie zewnętrzne oraz wewnętrzne)
• uspokajające  – na ośrodkowy układ nerwowy
• usprawniające trawienie (działanie stymulujące wytwarzanie żółci, działanie przecibakteryjne i przeciwgrzybiczne
• znajduje zastosowanie przy wyprysku kontaktowym oraz wyprysku kontaktowym niealergicznym
• sprawdza się we wspomaganiu leczenia chorób skóry głowy, takich jak łysienie plackowate i łysienie uogólnione
• jest skuteczny w chorobach łojotokowych: trądziku pospolitym, różowatym i ropowiczym
• wspomaga leczenie tocznia rumieniowatego
• w leczeniu atopowego zapalenia skóry wykazywał silne działanie. Po zastosowaniu propolisu na zmienione chorobowo miejsce skóra stanie się bardziej elastyczna i lepiej nawilżona.
• odnotowano także hamujący wpływ propolisu na przebieg łuszczycy
• wspomaga leczenie ropnych chorób skóry, w tym zakażeń wywołanych przez gronkowce (czyraki i ich postać gromadną), przewlekłe zapalenie mieszków włosowych, zapalenie gruczołów potowych, ropnie pach, a także zakażenia paciorkowcowe i mieszane, tj. piodermie przewlekłe wrzodziejące, zajady
• pozytywne wyniki uzyskuje się również w leczeniu propolisem grzybic skóry różnego pochodzenia, wywołanych zarówno przez dermatofity, jak i grzyby drożdżoidalne oraz choroby alergiczne skóry

Propolis jako składnik kosmetyków do ciała i włosów

Propolis jako składnik kosmetyków do pielęgnacji sprawdzi się zarówno dla cer suchych i dojrzałych, jak i cer tłustych i skłonnych do stanów zapalnych (w tym trądzikowych), czy cer atopowych.

Skutecznie wspomaga regenerację skóry, ziarninowanie, dostarcza substancji działających antyaging i doskonale zabezpiecza skórę przed zakażeniami.  Pielęgnuję skórę głowy i zapobiega patologiom w tym obszarze oraz wspomaga leczenie chorób skóry głowy (patrze wyżej).

Dlatego warto go także stosować profilaktycznie i jako składnik pielęgnujący, nie tylko leczniczy.

Za lecznicze w maściach uważa się już stężenie 10% ekstraktu z propolisu w danym produkcie. Nie jest konieczne stosowanie mocniejszych stężeń (10% etanolowe ekstrakty zostały przebadane i wykazywały skuteczność).

I jak to bywa ze wszystkimi praktycznie substancjami - wszystko zależy od dawki. A co za dużo to... Dlatego nie jest w cale przyjęte, że im maść ma więcej propolisu tym jest lepsza. Do kremów pielęgnacyjnych wystarczy także z powodzeniem dodawanie propolisu w ilości kilku procent całości.

A jak wiadomo w składzie mazidła pielęgnacyjnego liczą się też inne składniki - odpowiednio dobrane tłuszcze, humektanty a czasem i składniki czynne.

Naturalne kosmetyki DIY - natule receptury

I ja tak właśnie staram się komponować moje natule receptury, z których możesz z powodzeniem korzystać za darmo. Serdecznie zapraszam na Blogu znajduje się mnóstwo świetnych, sprawdzonych i skutecznych receptur na kosmetyki pielęgnacyjne dla rożnych typów skór.

Na koniec dodam jeszcze, że propolis dodany do maści i kremów czy toników pełni też w nich rolę naturalnego konserwantu :)

Źródła:

• Propolis. Panaceum prosto z ula, Łukasz Szeleszczuk, Monika Zielińska-Pisklak 2,3, Piotr Goś, Zakład Chemii Fizycznej, Wydział Farmaceutyczny, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Lek w Polsce, vol. 23
• Studenckie Zeszyty Naukowe, Kosmetologia, nr 1 (1) 2016,
• Produkty pszczele w pielęgnacji skóry, Dominika Kopczyńska, Sylwia Klasik-Ciszewska, Katarzyna Duda-Grychtoł, Medycyna Rodzinna 1/2018
• źródła własne